Η διάδοση του Παγκρατίου αθλήματος στην Ασία.

 

Ανέκαθεν ο ελληνισμός είχε επαφές με την μεγάλη ήπειρο της Ασίας. Οι διεισδύσεις που έγιναν προς αυτήν ήταν ποικίλου χαρακτήρος με αποτέλεσμα το όνομα Έλληνας –Ίωνας να αφήσει ανεξίτηλη σφραγίδα όχι μόνο στην Μικρά Ασία, αλλά και πολύ μακρύτερα μάλιστα, όπως στην Ινδία (Σαβαρτζνάνα Γιαβάνα, Yonakas, Άρειοι), στην Περσία (Άρειοι, Μήδοι, Yonakas),
στην Κίνα (Γιουννάν η νότια επαρχία της), στην Ιαπωνία (Αϊνώ) και σε άλλα πολλά μέρη. Δεν υπήρχε κυριολεκτικά μέρος που ο ελληνισμός να μην είχε αφήσει πολιτιστική, αλλά και φυλετική σ
φραγίδα. Εκτός όμως από αυτά άφησε και τίποτε άλλο; Μα φυσικά και την περίφημη πολεμική τέχνη του Παμμάχου (από το οποίο προήλθε και το Παγκράτιο, με το οποίο και θα ασχοληθούμε).

Το παγκράτιο (πας + κράτος δηλαδή με όλη την δύναμη) ορίζεται από τον Αριστοτέλη, ως συνδυασμός πυγμής, λακτίσματος αλλά και ατελούς πάλης: ὁ δὲ θλίβειν καὶ κατέχειν παλαιστικός, ὁ δὲ ὦσαι τῇ πληγῇ πυκτικός, ὁ δ' ἀμφοτέροις τούτοις παγκρατιαστικός. Ως προς τον ιδρυτή του αγωνίσματος, οι απόψεις διίστανται μεταξύ του Θησέα (που με ρόπαλο και παγκράτιο κατέβαλε τον Μινώταυρο), ή από τον Ηρακλή που σκότωσε το λιοντάρι της Νεμέας. Όποιος και από τους δύο ήταν ο ιδρυτής, σημασία έχει ότι ιδρύθηκε από πολύ παλιά, όταν στην Ασία τα κράτη άρχισαν να πρωτοσχηματίζονται.

Η διάδοση του καλλίστου εν Ολυμπία αγωνίσματος, φαίνεται πως έγινε κατά περιόδους. Σε αυτό συναινεί η αρχαία ελληνική γραμματεία. Ξεκίνησε από την προϊστορία και σταμάτησε στα ελληνιστικά χρόνια (323 -31 π.Χ.).

Η πρώτη διάδοση του Παγκρατίου πρέπει να ξεκίνησε από την περίοδο των Ολυμπίων «θεών». Η τιτανομαχία και η γιγαντομαχία έλαβαν μέρος σε όλον τον πλανήτη, όπου οι «θεοί» αναμετρήθηκαν με τους κακούς τιτάνες και γίγαντες με φοβερά οπλικά συστήματα (γεγονός που μαρτυρούν οι υαλωμένες έρημοι και ο Ησίοδος και τα ινδικά έπη), αλλά και τεχνικές παμμάχου και παγκρατίου (όπως φαίνεται από ζωφόρους και άλλα απανταχού της γης μνήματα).

Λίγο μετά τον Δία έζησαν τα παιδιά του ο Διόνυσος και ο Ηρακλής. Γνωρίζουμε ότι ο τελευταίος ελευθέρωσε τον Προμηθέα Δεσμώτη από τον Ινδικό Καύκασο –γεγονός που το αναφέρει ο Αρριανός στην ανάβαση του Μεγάλου Αλεξάνδρου- και που ταυτίζεται με το σημερινό Hindu Kush στο Αφγανιστάν. Είναι δυνατόν ο ιδρυτής που παγκρατίου να μην εκπολίτησε τους εκεί εντοπίους και να μην τους δίδαξε την τέχνη του;

Ο δε Διόνυσος –σύμφωνα με τον Νόννο από την Πανόπολη της Αιγύπτου- εξεστράτευσε και αυτός προς ανατολάς. Πολλά μέρη στην Ασία φέρουν το όνομα Νύσα. Μια πόλη με αυτό το όνομα βρήκε και ο Μέγιστος των Ελλήνων και σε αυτή κατοικούν οι σημερινοί Καλάς. Το βουνό το ονόμασε Μηρόν (από την γέννηση από τον μηρό του Δία), το οποίο λέγεται σήμερα Τίριτς Μιρ. Ο θεός της αμπέλου φαίνεται ότι εξεστράτευσε και ανατολικότερα στην Κίνα, όπου ιθαγενείς (στην επαρχία Γιουννάν) έχουν εορτές με οινοποσία –καθώς υποστηρίζουν ότι έτσι τιμούν τον ιδρυτή της φυλής τους!-, ενώ αμπέλια υπάρχουν στην Ξινγκιάνγκ της δυτικής Κίνας. Οι ακόλουθοι του Διονύσου ήταν κυρίως Θράκες και Κρήτες (τότε δε η Θράκη και η Κρήτη λεγόταν Αρεία και οι κάτοικοι Άρειοι, δηλαδή οπαδοί του θεού Άρη).     

Με την αργοναυτική εκστρατεία (που ο αστρονόμος Ιωάννης Πασσάς την χρονολογεί την 12^η χιλιετία π.Χ.!), οι Έλληνες ήρωες και ημίθεοι έκαναν με την Αργώ (που ασφαλώς δεν θα ήταν ένα απλό πλοίο) τον γύρο της υφηλίου. Μάλιστα στον στίχο 586 αναφέρεται για πρώτη φορά το κύπελο ως έπαθλο που δόθηκε στον Ηρακλή για έναν αγώνα Παγκρατίου.

Στα ιστορικά χρόνια έχουμε πιο πολλές μαρτυρίες για τις επαφές Ελλήνων και Ασιατών. Έλληνες μισθοφόροι πολεμούσαν σε στρατούς τόσο Ελλήνων της Ασίας (Λυδών και άλλων), αλλά και ξένων (Περσών, Εβραίων και άλλων). Ως γνωστόν οι Έλληνες μαχητές της αρχαίας περιόδου, ήταν αυτονόητο ότι διδάσκονταν το Πάμμαχον και Παγκράτιον, προκειμένου να εξουδετερώνουν έστω και άοπλοι τους αντιπάλους τους. Ήταν θέμα επιβίωσης. Μετά ακολούθησε η περσική κατάκτηση της μέσης Ανατολής (546 π.Χ.). Αρκετοί Έλληνες κατέφυγαν στην αυλή των Αχαιμενιδών για πολλούς λόγους.

Είναι γνωστό από τον διάλογο του Σκύθη Ανάχαρση με τον Αθηναίο Σόλωνα περί Παγκρατίου αθλήματος, ότι ο πρώτος δεν μπορούσε να κατανοήσει το ελληνικό αθλητικό ιδεώδες. Έβλεπε τους παγκρατιαστές να εφαρμόζουν λαβές, αλλά και να ξεφεύγουν από αυτές, να πυγμαχούν, να λακτίζουν εναέρια κτύπήματα, να μάχονται γυμνοί στην λάσπη (εξ’ ου και Γυμναστική και Γυμνάσιον) και διάφορα άλλα ακατανόητα για την λογική ενός Ασιάτη βαρβάρου. Όλα αυτά λαμβάνουν χώρα περί τον 6^ο αιώνα π.Χ. όταν η τότε Κίνα κατείχε μόνο το ανατολικό μέρος της σημερινής Κίνας, διεσπασμένη σε πολλές δυναστείες, ενώ η Κορέα (γενέτειρα του Taekwon do και άλλων πολεμικών τεχνών) ξεπηδάει σαν έθνος από το 150 π.Χ.!

Ο Πέρσης βασιλεύς Δαρείος Α΄ (περσ. Darajavus) είχε στην αυλή του τον περίφημο Κροτωνιάτη ιατρό Δημοκίδη, ο οποίος μάλιστα πάντρεψε την κόρη του με τον περίφημο παλαιστή –παγκρατιαστή Μίλωνα. Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι κάποιες γνώσεις περί της φοβερής μαχητικής τέχνης θα έφτασαν στα αυτιά του Δαρείου από τον πεθερό του Μίλωνα.

Ασφαλώς μια «καλή γεύση» περί της μαχητικής τέχνης θα έλαβαν οι Πέρσες από τους αρχαίους μας προγόνους κατά τους Ελληνοπερσικούς πολέμους (490 -479 π.Χ.). Στην μάχη του Μαραθώνος (13/9/490 π.Χ.) οι ηρωικοί Αθηναίοι στην κυριολεξία σπρίνταραν εναντίον των βαρβάρων περί τα 8 στάδια (με πλήρη εξοπλισμό!) και τους απέδειξαν τι πολεμικές μηχανές ήταν…. Το ίδιο συνέβη και με την περίπτωση των Θερμοπυλών (480 π.Χ.) όπου οι 300 αθάνατοι του Λεωνίδα, αγωνίστηκαν μέχρις εσχάτων γύρω από την σορό του νεκρού βασιλιά τους: «Κλασθέντων αυτοίς ξιφών τε και δοράτων, πολλά ταις χέρσι γυμναίς έπραξαν…πάλη δε και Παγκράτιον ως ες το πρόσφορον τω πολέμω εύρηται».

Κορυφαία θέση μεταξύ των συναντήσεων Ελλάδος και Ασίας κατέχει η περίπτωση του Αλκιβιάδη και του Πολυδάμαντος. Ο Αλκιβιάδης είχε επαφές με τους σατράπες των Περσών Τισσαφέρνη και Φαρνάβαζο (από στρατιώτες του οποίου δολοφονήθηκε στην φρυγική πόλη Μέλισσα το 404 π.Χ.). Ο σπουδαίος αυτός Αθηναίος στρατηγός ήταν άρτια εκπαιδευμένος όχι μόνο στο Παγκράτιο, αλλά … και στην λακωνική εκδοχή του (με το δάκνειν και ορύττειν), όπως αποδεικνύεται από ένα στιγμιότυπο σε αγώνα με συναθλητή του που τον δάγκωσε. «Δάκνεις ω Αλκιβιάδη, καθάπερ αι γυναίκαι» του είπε για να λάβει την αποστομωτική απάντηση του στρατηγού: «Ούκ έγωγε, αλλ’ ως οι λέοντες»! Από μία τέτοια πολυτάλαντη προσωπικότητα του αρχαίου ελληνικού κόσμου, ασφαλώς οι Ανατολίτες θα έλαβαν μια πολύ μεγάλη γνώση για το άθλημα αυτό.

Ο Θεσσαλός Πολυδάμας από την Σκοτούσσα, ως Ολυμπιονίκης είχε αποκτήσει πλατιά φήμη στον αρχαίο κόσμο. Ο βασιλεύς των Περσών Δαρείος Β΄ Ώχος (423 -404 π.Χ.) τον κάλεσε στην αυλή του και του πρότεινε να αναμετρηθεί με 3 Πέρσες αθανάτους. Ο Θεσσαλός Ολυμπιονίκης τους έθεσε εκτός μάχης και τους σκότωσε («Δαρεῖος δὲ Ἀρταξέρξου παῖς νόθος, ὃς ὁμοῦ τῷ Περσῶν [καὶ] δήμῳ Σόγδιον καταπαύσας παῖδα Ἀρταξέρξου γνήσιον ἔσχεν ἀντ' ἐκείνου τὴν ἀρχήν, οὗτος ὡς ἐβασίλευσεν ὁ Δαρεῖος--ἐπυνθάνετο γὰρ τοῦ Πουλυδάμαντος τὰ ἔργα--, πέμπων ἀγγέλους ὑπισχνούμενος δῶρα ἀνέπεισεν αὐτὸν ἐς Σοῦσά τε καὶ ἐς ὄψιν ἀφικέσθαι τὴν αὑτοῦ. ἔνθα δὴ κατὰ πρόκλησιν Περσῶν ἄνδρας τῶν καλουμένων ἀθανάτων ἀριθμὸν τρεῖς ἀθρόους οἱ μονομαχήσαντας ἀπέκτεινεν. ἔργων δὲ τῶν κατειλεγμένων οἱ τὰ μὲν ἐπὶ τῷ βάθρῳ τοῦ ἀνδριάντος ἐν Ὀλυμπίᾳ, τὰ δὲ καὶ δηλούμενά ἐστιν ὑπὸ τοῦ ἐπιγράμματος.»).

Με την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου η Περσία υποτάχθηκε στους Έλληνες και δέχθηκε την ελληνική επιρροή. Τόσο ο Μέγιστος των Ελλήνων, όσο και ο στρατός του ήταν άριστοι γνώστες της άοπλης μαχητικής τέχνης. Ας μην λησμονηθεί ότι ο διδάσκαλος του Αριστοτέλης ήταν μαθητής του Πλάτωνος που ήταν αθλητής του Παγκρατίου (Αριστοκλής το πραγματικό του όνομα). Διάφορες όμως ιστορικές και αρχαιολογικές μαρτυρίες αποδεικνύουν ότι ο Μεγάλος Στρατηλάτης έφτασε ακόμη παραπέρα στην δυτική Κίνα.

Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης αναφέρει ότι στην Αλεξάνδρεια του Πακιστάν (σημ. Uch), πραγματοποιήθηκε αγώνας μεταξύ του Μακεδόνα εταίρου Κόραγου και του Αθηναίου Ολυμπιονίκη Διώξιππου (325 π.Χ.). Ο πρώτος κρατούσε σάρισσα και σπαθί, ενώ ο άλλος –σαν τον Ηρακλή- ήταν γυμνός, αλειμμένος με λάδι και κρατούσε ρόπαλο. Η νίκη έστεψε τον Αθηναίο που με αριστοτεχνική κίνηση απέφυγε το ακόντιο του Μακεδόνα, την σάρισσά του στην συνέχεια που την θρυμμάτισε με το ρόπαλό του και με μια κίνηση τον ακινητοποίησε: Όπως έκανε την κίνηση ο  Μακεδόνας Κόραγος  να πλήξει με το σπαθί του τον Διώξιππο, ο παγκρατιαστής με κίνηση αιλουροειδούς, έπιασε με το αριστερό του χέρι το δεξί χέρι του Κόραγου, στο οποίο κρατούσε το σπαθί και αφού το ακινητοποίησε, με το δεξί του χέρι (ο Διώξιππος), έσκυψε και έπιασε τον Μακεδόνα Κόραγο από τα πόδια, τον ανασήκωσε  και τον πέταξε στο έδαφος. Σαν σωριάστηκε ο Μακεδόνας Κόραγος στο έδαφος και πριν ακόμη προλάβει να συνέλθει από τον αιφνιδιασμό που δέχτηκε, ο Διώξιππος με αστραπιαία ενέργεια έπεσε πάνω του, και τον ακινητοποίησε, όπως ακριβώς γνώριζαν οι παγκρατιαστές να ακινητοποιούν τους αντιπάλους τους, εφαρμόζοντας πάνω τους αξιοθαύμαστες λαβές.

Το αξιαγάπητο άθλημα των Ελλήνων διαδίδεται πλέον συστηματικά προς τους Ιρανούς, όταν ο Μέγας Αλέξανδρος δημιούργησε σώματα στρατού από Πέρσες (φάλαγγα, εταίρους, υπασπιστές) τους οποίους εκπαίδευσε ελληνικά.

Στην ελληνιστική περίοδο πόλεις με θέατρα, γυμνάσια και παλαίστρες κτίζονται κατά μήκος της παλαιάς περσικής αυτοκρατορίας. Η μακεδονική δυναστεία των Σελευκιδών της Συρίας (312 -64 π.Χ.) συνέχισε το πολιτιστικό έργο του Μακεδόνα στρατηλάτη. Το Παγκράτιον από γλυπτά της περιόδου αυτής επεκτείνεται προς το σημερινό Αφγανιστάν. Γύρω στις 200 ελληνιστικές πόλεις ιδρύθηκαν. Μερικές από αυτές έφεραν τα ονόματα Ηράκλεια και Απολλωνία (προς τιμήν του Ηρακλέους και Απόλλωνος, ιδρυτών του παγκρατίου και της πυγμαχίας αντιστοίχως). Όπως σε κάθε ελληνική πόλη, έτσι και στις νεόδμητες ετελούντο αγώνες, από τους οποίους οι εξελληνισμένοι εντόπιοι έμαθαν ακόμα περισσότερα για το Παγκράτιον. Οι Ινδοί της εποχής εκείνης αναφέρουν ότι πήραν τις μαχητικές τέχνες από τους περίφημους ξένους τους Yonakas, τις πολεμικές τέχνες, τις οποίες ο βουδιστής μοναχός Bodbi Dharma μετέφερε στην Κίνα στους Σαολίν τον 520 μ.Χ.

Την δυναστεία των Σελευκιδών διαδέχθηκε στην Βακτριανή και στην Ινδία άλλες ελληνικές δυναστείες (256 -30 π.Χ.). Μεγάλοι Έλληνες ηγεμόνες (Μένανδρος ο Δίκαιος, Ευθύδημος, Δημήτριος Α΄) προχώρησαν ακόμη παραπέρα από εκεί που σταμάτησε ο Μέγας Αλέξανδρος. Ο Μένανδρος μάλιστα ως Milinda πέρασε στο ινδικό πάνθεο και συνοδευόταν από φρουρά 500 Yonakas.

Μετά την κατάρρευση του ελληνοϊνδικού βασιλείου το 30 π.Χ. μερικοί Έλληνες πέρασαν στην ορεσίβια αντίσταση υπό τον Θεόδαμο και Αντίοχο, ενώ άλλοι προσελήφθησαν από την ινδική δυναστεία Pandya για σωματοφύλακες. Αποκλείεται να μην είχαν γνώσεις παγκρατίου και οι Ινδοί να μην διδάχθηκαν έστω τα στοιχειώδη; Επίσης ένα άλλο κύμα μετανάστευσης έφτασε στο Θιβέτ και έγιναν γνωστοί ως Τα Γιουόν (ψιλοί Έλληνες). Από αυτούς τους Ελληνοκινέζους μεταδόθηκε η βουδιστική θρησκεία στην Μογγολία και την άπω Ανατολή, ενώ ένα άλλο ίδρυσε τα πριγκηπάτα των Ελλήνων της Καμπότζης (Γιουόν).

Στην ερώτηση λοιπόν για το πώς διαδόθηκε το παγκράτιον στην Κίνα, είναι ολοφάνερο ότι διαδόθηκε πρώτα από τους «θεούς», στην συνέχεια τον Διόνυσο και τον Ηρακλή, τους Έλληνες μισθοφόρους, τον Μέγιστο των Ελλήνων και από τα εκεί ελληνιστικά βασίλεια.  

Απεικόνιση Μακεδόνα αξιωματικού που φέρει ζώνη στην μέση του ως δείγμα βαθμού. Μήπως και στις πολεμικές τέχνες δεν ισχύει το ίδιο;

  

Τα λεγόμενα Palatio de las Grecas βρίθουν στο Μεξικό! Ποιος έφερε εκεί τους μαιάνδρους; Μήπως ο Ηρακλής;

Αρχαίο κινεζικό αγγείο της δυναστείας των Ζου (1046 -256 π.Χ.). Εάν δεχθούμε ότι ο Διόνυσος εξεστράτευσε προς την Κίνα, τότε δικαιολογείται η ύπαρξη μαιάνδρων στην Κίνα!


Σύγκριση κίνησης παγκρατιαστή με έναν Taekwondoka. Όταν τα ευρήματα μιλούν τα λόγια περισσεύουν!